Đồ chơi là thứ không thể thiếu đối với trẻ em. Nó không những đóng vai trò giải trí cho trẻ mà còn có vai trò giáo dục hết sức quan trọng, giúp ích cho sự phát triển về thể chất, tinh thần và cảm xúc của trẻ nhỏ. Việc lựa chọn đồ chơi phù hợp với lứa tuổi và đặc biệt đảm bảo an toàn là vấn đề rất cần được sự quan tâm của các ngành, các cấp.
Từ hàng chục năm nay, trên thị trường tại Việt Nam nói chung đồ chơi trẻ em đã trở thành "sân chơi" độc quyền của Trung Quốc với đa dạng các loại đồ chơi từ đơn giản đến những loại điều khiển từ xa, sử dụng tia laze, bạo lực... rất phong phú và hấp dẫn với trẻ nhỏ. Đồ chơi Trung Quốc có mặt ở hầu hết tại siêu thị lớn, quầy bán hàng tự chọn mẹ và bé, quầy lưu niệm…. Điều đáng nói, phần lớn đồ chơi Trung Quốc được bày bán trên thị trường đều là hàng hóa nhập lậu, không có nguồn gốc xuất xứ, không được kiểm tra chất lượng và kiểm định độ an toàn.
Nguyên nhân chủ yếu là do: Đồ chơi nhập lậu từ Trung Quốc giá rẻ, phong phú về chủng loại, hấp dẫn với trẻ nhỏ trong khi đó đồ chơi trẻ em của Việt Nam lại không đáp ứng được nhu cầu cả về số lượng lẫn chủng loại. Đối với các loại đồ chơi nhập khẩu của các hãng có tên tuổi, nhập bằng con đường chính ngạch trên thị trường chiếm tỷ lệ rất ít và chỉ thấy xuất hiện tại siêu thị và cửa hàng lớn. Những đồ chơi này giá khá đắt trong khi mức thu nhập của phần lớn người dân còn thấp, nên chỉ phù hợp được với một số ít trẻ em. Đây cũng chính là nguyên nhân dẫn đến tình trạng đồ chơi nhập lậu kém chất lượng, mang tính bạo lực, thiếu giáo dục… tràn lan trên thị trường. Do thu nhập thấp nên người tiêu dùng không còn lựa chọn nào khác ngoài những đồ chơi giá rẻ, không rõ nguồn gốc xuất xứ.
Để quản lý chất lượng và an toàn đối với đồ chơi trẻ em, từ thập niên 90 của thế kỷ XX, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đã xây dựng tiêu chuẩn TCVN về an toàn đồ chơi trẻ em; năm 2009 Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành Thông tư số 18/2009/TT-BKHCN về việc thực hiện quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về đồ chơi trẻ em (QCVN 3:2009/BKHCN). Theo đó, đối với đồ chơi trẻ em sản xuất trong nước, nhập khẩu chỉ được lưu thông trên thị trường sau khi đã được chứng nhận hợp quy, công bố hợp quy và gắn dấu hợp quy (CR).
Tuy vậy, vấn đề quản lý chất lượng và an toàn đối với đồ chơi trẻ em còn gặp rất nhiều khó khăn, tình trạng nhập khẩu theo đường tiểu ngạch, nhập lậu chưa thể kiểm soát triệt để; đối với đồ chơi sản xuất trong nước đa số là cơ sở nhỏ lẻ, mạnh mún nên việc thực hiện các quy định theo QCVN 3 : 2009/BKHCN chưa tốt, chính vì vậy tình trạng không đảm bảo an toàn, nhiễm độc tố tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến sửc khỏe trẻ nhỏ; đồ chơi trẻ em nhập khẩu không chứng nhận hợp quy, công bố hợp quy, không ghi nhãn hoặc ghi nhãn không đúng quy định đang diễn ra phổ biến.
Theo báo cáo tổng hợp của Thanh tra Bộ Khoa học và Công nghệ, kết quả thanh kiểm tra trong năm 2012 của 39 tỉnh, thành phố tại 460 cơ sở kinh doanh, buôn bán đồ chơi trẻ em với 26.686 mẫu được kiểm tra, đã phát hiện 10.366 mẫu vi phạm (chiếm 34,9%); 10.428 mẫu không có dấu hợp quy (chiếm 35,1%); 13.722 mẫu không có chứng nhận hợp quy (chiếm 53,5%).
Kết quả kiểm tra của Cục Quản lý Chất lượng sản phẩm hàng hóa kiểm tra 37 cơ sở trên toàn quốc với tổng số 292 mẫu đồ chơi, phát hiện 43 mẫu vi phạm. Đối với đồ chơi thú nhún làm bằng nhựa dẻo đã phát hiện hàm lượng chất Phthaletes chiếm 5.106 – 9.540 mg/kg cao gấp 5 đến 9 lần tiêu chuẩn hiện hành của Thế giới (đây là chất có thể gây tác hại đến sinh sản, tổn thương các cơ quan, làm suy giảm miễn dịch, rối loạn nội tiết và nguy cơ gây ung thư…).
Từ thực trạng đó, ngày 23/4/2013 Bộ Khoa học và Công nghệ đã có văn bản chỉ đạo và đề nghị các tỉnh thành phố trên toàn quốc phối hợp tổ chức thanh tra diện rộng chuyên đề về đồ chơi trẻ em trong tháng 8 và tháng 9/2013 nhằm phát hiện, xử lý kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật trong sản xuất, kinh doanh đồ chơi trẻ em. Hy vọng, với động thái này từ phía cơ quan quản lý sẽ mang lại thị trường trong sạch và lành mạnh cho đồ chơi trẻ em.
Ngoài việc vào cuộc của cơ quan quản lý thì việc lựa chọn và sử dụng đồ chơi cho trẻ em đảm bảo yêu cầu về an toàn đối với người tiêu dùng là việc làm không kém phần quan trọng. Để lựa chọn được đồ chơi phù hợp và đảm bảo an toàn đối với trẻ em người tiêu dùng cần chú ý một số vần đề sau:
Thứ nhất: Lựa chọn đồ chơi phải được ghi nhãn đầy đủ theo quy định, có gắn tem hợp quy CR, có ghi các thông tin cảnh báo vệ sinh, an toàn và hướng dẫn sử dụng rõ ràng….
Thứ 2: Lựa chọn đồ chơi theo đúng độ tuổi ghi trên bao bì, nhãn hàng hóa.
Thứ 3: Không lựa chọn đồ chơi mang tính bạo lực (kiếm, gươm, súng….). Chúng ta hãy hướng con em mình chơi những trò chơi lành mạnh, đừng gieo vào đầu con trẻ những ý tưởng bạo lực. Hãy tạo cho trẻ bầu không khí học mà chơi, chơi mà học.